Direksiyon dersi teorik bilgileri: Sürücü eğitimi yalnızca sürücü belgesinin verilmesinden önceki süreçte uygulanan bir eğitimden ibaret değildir. Trafik güvenliği konusunda, gerek sürücü gerekse yaya olarak her yaştaki bütün yol kullanıcılarının her zaman bilinçli ve duyarlı olmaları için kesintisiz bir eğitimin verilmesi kaçınılmazdır.

Sürücünün yapması gerekenler

Sürücünün performansını etkileyen faktörler o an bulunduğu ruh hali, fiziksel durumu, ilaç,alkol durumu,hava ve yol koşullarıyla aracın durumudur. Bu faktörler olumlu durumda iken aşağıdaki kişiliğe ve bilgilere sahip olmalıdır.

Doğru bilgiyi saygı,hoşgörü ve gerektiğinde beceri ile uygulayabilen ve kullandığı motorlu araç ile bütünleşmesi gereken kişi olmalıdır. Genel trafik ortamında olabilecek tehlikeleri bilmeli ve önceden sezmeli, onu tehlikelerden koruyacak trafik kurallarını ve yasal düzenlemeleri öğrenmelidir.Yol ve yolcu güvenliğinin tam olarak sağlanabilmesi için kullandığı aracın yapısını, işlevini ve yol güvenliği açısından karşılaşılan her durumda uygun hareket edebilmek için önem arz eden teknik konuları bilmelidir.

Tehlike anlarını ve risk durumlarını zamanında fark edebilmeli ve başvuracağı önlemleri bilmelidir. Genel anlamda trafik güvenliğiyle ilgili pozitif tavırlar geliştirme ve zayıf, korumasız diğer yol kullanıcılarının güvenliğini düşünme eğiliminde olmalıdır.Kontrol panelinde bulunan gösterge ve düğmelerin isimlerini, fonksiyonlarını bilmek ve değerlendirmek durumundadır. Bunun için sürücü adayına kontrol panelindeki göstergeler anlatılmalı ve öğretilmelidir.

Motorun fonksiyonlarını, aracın kontak, gaz, debriyaj, vites özelliklerini, fren sistemlerini öğrenmeli ve aracı sağlıklı ve doğru biçimde kullanabilmelidir.Araçta yasal olarak bulunması gerekli olan donanım ve bazı temel sorunların neden kaynaklanabileceği hakkında bilgili olmalıdır.Araç kullanımından önce kontrol edilmesi gerekli olan parçaları bilmeli ve azami güvenlik sağlanması ile ilgili temel bilgileri öğrenmelidir.

ARABAYI TANIMA

Ayakkabı Seçimi

Otomobil kullanacağınız ayakkabılar: ne aynı anda iki pedala birden basacak kadar aşırı geniş, ne hissi azaltacak kadar aşırı kalın tabanlı, ne de ayakların hareketini engelleyecek kadar uzun topuklu olmamalıdır. Eğer bu durumlardan bir veya birkaçı mevcut ise daha sakin ve tehlike arzetmeyecek bir sürüşle yolculuk tamamlanmalıdır

Aracınızın motoru

Motorun hızlanabilme kabiliyetini iyi ölçün.

1. Yüklü yüksüz
2. Yokuş aşağı yokuş yukarı
3. Klima açık klima kapalı

Farlar, ışıklar, camlar ve silecekler :

1. Daha önce ve etkili görebilmek için gündüz de kısa farlarınızı yakınız.
2. Her zaman temiz ve çalışır durumda olmasını sağlayınız.
3. Karşıdan gelenin farları gözünüzü alırsa sinirlenmeyin ve onunla uğraşmayın.
4. Aracınızın camları da temiz olmalı, görüşünüzü engelleyecek hiçbir cisim cama yapıştırılmamalı ve asılmamalıdır.
5. Silecekler görüşün kapanması beklenmeden çalıştırılmalıdır.

Kalorifer , Rezistans

İhtiyacınız olduğunda çalışır durumda olmaları gerekir. Rezistans arka camların buğusunu çözen sistemdir.

İlkyardım çantası , Yangın söndürücü

İlkyardım çantası göstermelik değil , gerçek bir ilk yardım çantası bulundurunuz.

Yangın söndürücü ise güvenilir ve yeterli olmalıdır.

Koltuğun ayarlanması ve koltuk başlığı

Araca sol taraftan binip sürücü yerine oturunuz. Koltuğu ayarlamak için alt yanındaki mandalı yukarı çekerek koltuğu ayarlayınız. Koltuk başlığı arkadan çarpmalarda hayat kurtarır.Her araca iniş binişte koltuk başlığının ayarını kontrol ediniz. Koltuk ayarında ise ;

Direksiyona olan uzaklığınızı omzunuzu koltuk sırtlığından kaldırmadan bileğinizi direksiyonun 12 noktasına değecek şekilde ayarlayınız.

Ayağınız debriyaj pedalına basılı iken gergin olmamalı , dizinizde ki açı direksiyonu tutan kollarınızdaki açıya benzer bir açı oluşturmalıdır. Kol ve bacaklardaki açı birbirine yakın olmalıdır.

Aynaların ayarlanması

Sürücü yerinde yan aynaların ve iç aynaların arkayı doğru gösterip göstermediğini kontrol ediniz. İç ayna elle arka camı olduğu gibi göstermelidir. Dış aynalar mekanik veya elektrik kontrollü olabilir.Ayarlamayı unutmayınız.

Sürücü koltuğuna oturduğunuz an ayarladığınız gözlem aynası,yani iç ayna ile arka camı tamamen görebileceğiniz alan iç ayna görüş sahasıdır.Dış ayna ile görüş sahası,aracın sağ ön ve sol ön camlarının dışına takılı olan aynalarda görüş alanı,sağ dış aynanın sağ tekeri ve sağ arka tamponu,sol dış aynanın da sol arka tekeri ve sol tampon ile arkasından gelecek aracı görebilecek şekilde olmalıdır.

Sol omuz üzerinden görüş sahası sürücünün sol omuzu üzerinden baktığı zaman kendisini geçmekte olduğu araç veya herhangi bir şeyin emniyetli olduğunu görebileceği mesafedir.Sağ omuz üzerinden görüş sahası ise sürücünün kendisini yetiştirmesinde oldukça özen göstermesi gereken tahmin mesafesidir. Çünkü,sürücü bulunduğu yer itibarıyla sağ tarafta geçeceği araca,park ederken yanaşacağı platform veya bankete oldukça uzaktır.

1. Trafik 360 derecedir.
2. En geç her 10 saniyede bir aynalarınızı kontrol ediniz.
3. Şerit değiştirirken kör noktaya mutlaka başınızı çevirip bakınız.

Emniyet kemeri

1. Emniyet kemeri sürücü koltuğunun solunda topludur.
2. Maşalı veya sipiralli olan kemeri sol omzunuzda n sağ koltuk altınıza doğru çekerek mandallı kısmı el freni boşluğunda bulunan yuvasına takınız.
3. El ile çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz.
4. Otomobilin içerisinde bulunan herkesin takmasını sağlayınız.
5. 50 km hızla meydana gelen çarpışmada, araç içinde bulunan herhangi bir kişinin veya cismin ağırlığının 50 katına ulaşacağını unutmayınız.

Direksiyon Simidi

1. Araca yön vermeye yarayan direksiyonu iki elle ve 9 – 15 pozisyonunda tutunuz.
2. Sağa veya sola manevra yaparken avuç içi yöntemini kullanabilirsiniz.
3. Direksiyonu çevirirken kekeleterek çevirmeyiniz.
4. Dönüş tamamlandıktan sonra kontrollü bir şekilde elinizi direksiyondan gevşetiniz.
5. Direksiyon sistemi mekanik, havalı ve hidrolik olabilir.Hidrolik tavsiyemiz.

Fren pedalı ve fren yapma

Fren pedalı aracın hızını azaltmaya ve durmaya yarayan sistemin ayakla kumanda aygıtıdır.Direksiyon çubuğunun hemen sağında döşeme üzerinde bulunur.

1. Acil durum freni ile kompresyon frenini birbirine karıştırmayınız.
2. Acil durumda daha kısa mesafede durmak için debriyaj ve frene aynı anda basınız.
3. İdeal frenaj için en önemli unsurlardan biri algılama süresidir.Bu süre ne kadar kısa olursa,fren mesafesi için daha uzun süre kalacağından daha etkin fren yapılır.Algılama süresini minimuma indirmek için;yola ve araca maksimum konsantrasyon gerekir.

El freni

Duran aracı tespit etmeye yarayan fren sistemini elle kumanda edilen bir aygıttır.Sürücü koltuğunun sağında,vites kutusunun arkasında bulunur.

Gaz pedalı ve gaz verme

Araca istenilen ve vites durumuna göre hız kazandırmaya yarayan,motor düzenine ayakla kumanda edilen aygıttır.Fren pedalının hemen sağında bulunur.

Debriyaj pedalı ve kavrama noktası

Debriyaj pedalı araca ilk hareketi verdirmek ve seyir halinde istenilen vites konumuna geçebilmek üzere vites kutusuna ayakla kumanda edilen bir aygıttır.Kavrama noktası aracı sarsıntısız ilk hareketi ve seyir halinde vites değiştirirken aynı sarsıntısızlığı kazandıran en alt ve en yüksek durum arasındaki mesafe boşluğudur.

Vites kolu ve vitesler

Vites kolu vites kutusundaki dişlilere kumanda eden koldur.Sürücü koltuğunun sağında bulunur.Debriyaj yardımı ile kullanılır.

Birinci vites;her türlü yol koşulunda,kalkışta ve çıkış eğimli bir yolda park halinde kullanılır.

İkinci vites;kalkış sonrasında toparlanma konumudur.

Üçüncü ve sırasıyla daha büyük vitesler aracın ve yolun durumuna göre hız vitesleridir.

Geri vites,geri manevra ve iniş eğimli yolda park halinde kullanılır.

Bakış teknikleri (düz yol,viraj ve geriye)

Düz yolda seyir halinde iken bakışınız;soldaki aynayı,sağdaki aynayı ve iç aynayı görebileceğiniz biçimde ve takip ettiğiniz araç ile karşınızdan gelen aracı iyi izleyebilecek durumda olmalıdır.Sağa virajlarda hafifçe sola,sol virajlarda ise hafifçe sağa doğru eğilerek,virajın durumunu ve viraja karşıdan gelen bir aracın olmadığına hakim olmaya çalışın.

Geriye bakışta ise iki anlamda bakış yapılır.Birincisi arkadan gelen araç olup olmadığının iç aynadan bakışı,ikincisi ise geriye gidiş halinde bakıştır.Geriye gidişlerde,sağ kol sürücü koltuğunun üzerine basar,ayaklar kullanılacak pedalların üzerinde,sol el direksiyon simidinde durur.Beden yaklaşık 90 derecelik bir açıyla sağa döner,baş tamamen arka cama ve camın dışına bakar durumda olur.

Arabayı çalıştırma

Vites kolu ile vitesi boş durumuna alınız.

Kontak anahtarını yerine sokarak anahtarı ateşleme durumuna getirip hafif gaz veriniz.

Araba ile düz yolda kalkış

Debriyaja iyice basınız,vites kolunu birinci vites yuvasına koyunuz,el frenini bırakınız,motora yeteri kadar gaz vererek ayağınızı debriyaj pedalı üzerinden yavaş yavaş çekiniz.

Araba ile Duruş

Sağ ayak gaz pedalından çekilir,sol ayakla debriyaj pedalına basılır sağ ayakla yavaş yavaş fren pedalına basarak araç durdurulur.

Araba motorunu stop etme

Duruş işlemi yapıldıktan sonra çıkış eğimli bir yolda vitesi birinci vites,iniş eğimli bir yolda ise geri vites konumuna getirin,el frenini çekerek kontak anahtarını STOP (kapalı) duruma çevirin.

Araba ile İnişte ve yokuşta kalkış,duruş,ve aracı emniyete alma

Eğimli bir yolu inerken bu yolu çıkmak için gerekli vitesi kullanınız.Fazla eğimli bir yolu inerken çıkmakta olan araçlara durup yol veriniz.Yokuşta aracı kaldırırken arkaya kaçırmayınız.Bu kalkışta aracı 25 cm den daha fazla arkaya kaçırmak imtihanda hata sayılmaktadır.Aracı geri kaçırmadan yokuşta kaldırmak için şöyle hareket ederiz.

El frenini çekiniz ve aracı birinci vitese takınız.Normalden biraz daha fazla gaz vererek debriyaj pedalı üzerindeki ayağınızı kavrama noktasına kadar kaldırınız.Tam kavrama noktasında durunuz ve el frenini bırakınız.Gazı biraz daha arttırarak ayağınızı yavaşça debriyajdan çekiniz.

Aracın geri kaçmadan sarsıntısızca kalktığını göreceksiniz.Aracınızı iniş eğimli bir yolda durdurmak zorunda iseniz veya park edecekseniz aracınızı, geri vitese alın,el frenini çekin ve ön tekerlekleri sağa doğru çevirin.

Çıkış eğimli bir yolda durmak veya park etmek zorunda iseniz aracınızı birinci vitese alın,el frenini çekin ve ön tekerlekleri kaldırım yönüne sağa doğru çevirin.

Araç Takip Mesafesi

Öndeki aracı takip ederken fazla yaklaşmamak gerekir .Burada amaç öndeki aracın aniden duracağı düşünülerek kaza yapmamak için arada bırakılması gereken mesafe önemlidir.

Öndeki araç hangi nedenle olursa olsun ani durursa ve siz ona arkadan çarparsanız asli kusurlusunuz demektir..Takip mesafesi hızınızın yarısı kadar metre olması veya 88-89 kuralı kadar mesafe olması yeterlidir

Sürüş esnasında vites büyütme

Motoru çalıştırdıktan sonra debriyaj yardımı ile vites kolu birinci vites konumuna getirilir.Sağ ayak hafifçe gaz pedalına basmaktadır.Sol ayak yavaş yavaş debriyaj pedalından kalkarken motorun sesinde bir değişme olacaktır.O an kavrama olayı doğmuş demektir.

1. Gaz pedalına biraz daha basarak sol ayak debriyajdan çekilir ve araç yürümeye başlar.Bu durumda bir iki araç boyu gidince vites ve debriyaj olayı tekrarlanır.
2. İkinci daha sonra üçüncü ve diğer ileri viteslere geçilir.
3. Hız arttıkça motor sesi ile sürücüyü daha büyük vitese geçmeye ikaz eder.
4. Normal seyir halinde giderken vites büyütmeler 1. 2. 3. 4. 5. ve varsa 6. vites sırasıyla büyütülür.

Sürüş esnasında vites küçültme

Aynı şekilde yavaşlama ve durmaya hazırlanırken ağır ağır fren yardımı ile hız azaltılır ve azalan hız değerinde 5. 4. 3. 2. ve birinci vitese yine sırasıyla geçilir

Araba ile geri geri gitme

Geri gitmek için araç en sağ şeride veya yolun en sağına çekilir.Vites geri vites konumuna getirilir.Ön ve arka trafik kontrol edilir.Bu kontrolu ya arka camdan veya başınızı yan pencereden çıkartarak yapınız.

Geri giderken araçta oturuş pozisyonu çok önemlidir,bu pozisyonu öğreniniz.İmtihanda geriye doğru düz bir gidiş yapmanız istenecektir.(en çok 50 m) Tek yönlü yollarda katiyen geri manevrası yapmayınız,zira yasaktır.Ayrıca tek yönlü yola geri manevrası ile girmek de yasaktır.

Araba ile dönüşler

Her zaman sinyal veriniz, ancak ; size sinyal vermeniz geçiş üstünlüğü sağlamaz.Sinyalinizi verdikten ve trafiği kontrol ettikten sonra manevra yapınız. Başkasının sinyaline asla güvenmeyiniz.

Çok şeritli yollarda dönüşe geçmeden şehir içinde 30 metre, şehir dışında 150 m. önce döneceği yöne göre sinyal verip gerekli şeride geçmek gerekir. Döneceğiniz yere 10 ila 100 metre kala artık şerit değiştirilmez. Sağa dönerken dar , sola dönerken geniş bir kavis ile dönülür.

Sürüş esnasında şerit değiştirme

İki yönlü bir yolda gidiş yönüne göre daima yolu sağından gidilir ve karşılaşmalarda yolun en sağına çekilmek gerekir.Eğer gidişe ayrılan birden fazla yol şeridi varsa,bu şeritlerden en soldaki devamlı olarak işgal edilmez ve daha hızlı araçlara açık bırakılır. Yol ve trafik durumunun kesin geçişe müsait olduğu yerlerde geçiş işareti verilerek geçiş gerçekleştirilir.

Arabayı park etme

Aracı park ederken ön tekerlekleri kaldırıma çevirip el freni ile aracı tespit ediniz.Aracı inişte geri,çıkışta birinci vitese takınız.İki aracın arasına arasına park etmek için daima geri eri giriniz.

Kavşaklarda dikkat etme tekniği

Tali bir yoldan ana yola çıkmadan önce durunuz.Trafiğin çıkışa elverişli olup olmadığını kontrol ediniz.İlk geçiş hakkı olan araçlara bu hakkı tanıyınız.

Araç geçme (sollama) ve yol verme

1. Araç geçmeye başlamadan önce çıkış sinyali verin.Aynı yönde giden aracı geçmek için gündüz klaksonla gece ışıkla geçiş izin işareti verin.
2. Geçeceğiniz araca çok yanaşmayın ve geçtikten sonra hemen önüne direksiyon kırmayın.Geçiş yasağı olan hallerde öndeki araç geçilmez.
3. Öğrenci indirip bindirmekte olan okul taşıtlarını geçmeyiniz.Sizi geçmek isteyen arkadaki aracın görülür veya duyulur işaretini alınca yolun sağına geçin ve mümkün olduğunca hızınızı azaltın.
4. Beş doğru bir araya gelmeden sollama yapmayınız.(doğru karar,doğru yer,doğru zaman, doğru hız,doğru vites)

Konvoy halinde gidiş

Aracınız ile takip ettiğiniz araç arasında bir başka aracın aranıza girebileceği güvenli bir mesafe bırakın.Aracınızın yükü,tipi ve hızına göre şerit tutun.Sizden daha hızlı giden diğer araçların geçişini engellemeyin.

Geçme yapacağınız zaman,sizden öndeki aracın daha önce geçiş işareti vermiş olması halinde geçişe geçmeyin.

Trafik işaretli yollarda davranış

Kavşaklarda ve yaya geçitlerindeki lambaların yanan renklerine mutlaka uyun.Refüj başlarında yanan ışıklı ok istikametine gidin.Görevli kişiler bazen trafik işaretlerinin aksine yön verebilirler.

Böyle durumlarda trafik sıkışıklığına akıcılık getirmek gerekliliği vardır.Ayrıca görevlilerin tüm tembih ve ihtarlarına mutlaka uyun.

Otoyolda araç sürme

Çok şeritli olan bu yollarda aracınızın hızı ve yapısına uygun şeritten gidiniz.En sol şeridi daima boş bırakınız.Hız sınır tabelaları,virajlar,dikkat vb. tabelaları siz sürücülerin can ve mal güvenliğini korumak amacıyla konulmuştur.Bu işaretlere uyalım.

Gece veya kötü hava şartlarında araç sürme

Gece ışıklarınızı gerektiği gibi kullanın.Islak zeminli bir yolda seyrederken önümüzdeki araç ile mesafe daha uzun olmalıdır.Islak yolda kayganlaşma olacağından fren mesafesi uzar.Yol ve lastikler arasındaki sürtünme azalır.

Öndeki araçlar görüş mesafesini daraltır.Karlı havalardaki araç kullanma hemen hemen aynı özellikleri taşır.Ancak buzlanma daha sık olacağından tedbir olarak aracın durumuna göre ön veya arka tekerleklere zincir takınız.Yağışlı ve kaygan yollarda yol ile lastikler arasında sürtünme az olduğundan ani fren halinde araç savrulur veya kayar.

Bunu önlemek için ani fren yapacak durumlara düşmeyin.Ancak bu durum kaçınılmaz ise ani direkt fren yerine fren pedalına kısa ama seri aralıklarla basın,bu frenleme biçimine pompalama da denilebilir.

1. Karşıdan gelenin farları gözünüzü alırsa sinirlenmeyin ve onunla uğraşmayın
2. Yolun sağ tarafında ışıksız bırakılmış ve o an göremediğiniz bir şey varmış gibi hareket edin ve göremediğiniz nesneyi kısa selektör yaparak tespit edin.
3. Sağ tarafta bir şey yoktur demeyin,mutlaka vardır diye gidin.
4. Geceleri karşıdan motosiklet gelmez,sol farı yanmayan en büyüğünden hangi araç varsa o gelir.

Sisli hava şartlarında araç sürme

1. Sisli havada iyi gören değil, daha fazla risk alan sürücüler vardır.
2. Su zerrecikleri görüşünüzü kısıtlayacağından sileceklerinizi çalıştırınız.
3. Yolda kayganlık faktörü artacağından takip mesafenizi arttırınız.
4. Siste önünüzdeki aracı takip etmeyiniz.
5. Yolun sağında bulunan yol çizgisini,eğer çizgi yoksa;yolun sağ sınırını takip ediniz.

Sürücü Direksiyon Eğitimi Programı Kazanımları

• Araç kullanmaya hazırlık (ayna,koltuk vs. kontrolü) BİLİYORUM.
• Aracı çalıştırma, hareket ettirme ve durdurmayı BİLİYORUM.
• (sekiz) ∞ şeklinin çizdirilmesini BİLİYORUM.
• İleri ve geri sürüşlerde durup kalkmayı BİLİYORUM.
• Köşe dönüşlerinde geri sürüş tekniklerini BİLİYORUM.
• İleri ve geriye doğru slalom sürüş yapmayı BİLİYORUM.
• Tekerlekleri kilitlemeden fren yapmayı BİLİYORUM.
• Dar bölgelerden dönüş tekniklerini BİLİYORUM.
• Kaldırım kenarlarına ileri ve geri park etme tekniklerini BİLİYORUM.
• Yolun dışına çıkmamayı başarmayı BİLİYORUM .
• Doğru hız ve pozisyonu tek başına belirlemeyi BİLİYORUM .
• Şerit değiştirebilmeyi BİLİYORUM .
• U dönüşü yapabilmeyi BİLİYORUM .
• Sabit araçları ve yayaları geçebilmeyi BİLİYORUM .
• Araç akışının olduğu trafikte araçları takip edebilmeyi BİLİYORUM.
• Sollama yapabilmeyi BİLİYORUM.
• Kavşaklara yaklaşmayı , kavşaklara girebilmeyi BİLİYORUM .
• Otoyollarda araç kullanmayı BİLİYORUM.
• Karanlıkta araç kullanmayı BİLİYORUM.
• Yoğun trafikte araç kullanmayı BİLİYORUM.
• Durmayı ve park etmeyi BİLİYORUM.

HAYAT KURTARICI KONTROL (KÖR NOKTA)

1. Hayat kurtarıcı kontrol bir manevra yapmadan önce beklenmedik bir şey olup olmadığını görmek için omuz üzerinden kör noktalara son bir kez bakmaktır.
2. Dönerken dönmek istenen yöndeki kör noktaya bakın.
3. Hayat kurtarıcı kontrol ivme aşamasının ilk bölümüdür. Ne zaman kullanacağınızı doğru yargılamanız gerekir.
4. Kalabalık kent alanlarında bu kontrol çok önemlidir. Özelliklede soldaki dar bir yola saparken ya da öndeki taşıtı geçerken , arkada olup bitenden eminseniz gözleri önde tutmak daha güvenlidir.
5. Hayat kurtarıcı kontrolü alternatif bir plana zaman bırakacak kadar erken uygulayın.
6. Direksiyonu döndürmeye başladıktan sonra omuz üzerinden bakmanın bir anlamı yoktur.

Bir bayan sürücü, yalnızca bayan olduğu için veya diğer sürücüleri rahatsız eden davranışlar nedeniyle taciz edilebilirler. trafiğin akış temposunun çok altında gereğinden daha yavaş gitmek,şerit değiştirirken veya dönüş manevralarında sinyal vermemek,